شاید خلاصهترین مفهوم بیدینی، عدم اعتقاد به خالق یا نیروی ماوراءالطبیعه تفسیر شود. اما در واقع این تصویر نادرست است!
بیدینی را میتوان عدم التزام به باورهای اعتقادی تفسیر کرد؛ باورهایی که گروهی از جامعه – اکثریت یا اقلیت – عموما تحت لوای رهبر یا مرجعی مشخص به آن اقتدا میکنند. بسیارند افرادی که معتقد و مؤمن به وجود خالقی هستند که او را در سرنوشت خود دخیل میدانند اما التزامی به بایدها و نبایدهای مکاتب دینی ندارند.
بیدینی با کفر و شرک متفاوت است. کفر در لغت به معنی پوشاندن است و کتمان وجود خدا و نعمتهای اوست. شرک اما قائلشدن شریک برای خداوند است. اما بیدینان لزوما به ماهیت خداوند بیباور نیستند. بر اساس آمار سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۹، حدود ۴۷ درصد مردم جهان به هیچ دینی تعلق ندارند. نسبت بیدینان به کل جامعه در کشورهای پیشرفته و جهان اول، بنا به دلایلی چون توسعه فرهنگی و اجتماعی و افزایش سطح تحصیلات، بسیار بیشتر از ۴۷ درصد است.
طبق نظرسنجی موسسه گمان در سال ۱۳۹۹، حدود ۲۲ درصد جمعیت ایران خود را متعلق به هیچ دینی نمیدانند. بیش از ۸ درصد خداناباور و حدود ۶ درصد ندانمگرا محسوب میشوند که به طور کلی ۳۸ درصد از جمعیت ایران را تشکیل میدهند. جالب توجه اینکه ۶ درصد این افراد در خانوادههای خداباور مذهبی، ۳۲ درصد در خانوادههای خداباور غیرمذهبی و ۳ درصد در خانوادههای خداناباور و یا ضدمذهبی رشد کردهاند؛ این موارد به نوعی از رشد نرخ عدم اعتقاد به باورهای ایمانی در جامعه حکایت دارد.
به گفته برخی از جامعهشناسان، عواملی چون فضای بسته جامعه، ترویج خرافات توسط دولت و رفتار مسئولان و عدم پاسخ به شبهات و تصورات اشتباه از دین، علاوه برعوامل ذکرشده، سبب افزایش دینگریزی در ایران است. در احکام اسلامی، بیدینی، شِقّی از ارتداد محسوب میشود. ارتداد در مفهوم به معنای ترک آگاهانه اسلام در گفتار یا از طریق کردار است. مجازات ارتداد در اسلام نیز، گردنزدن، سوزاندن یا تبعیدشدن معرفی شده است. در ایران انواع مجازات برای بیدینها صورت گرفته است. از معروفترین چهرههایی که مرتد شناخته شده و به دست عوامل جمهوری اسلامی کشته شدند میتوان به فریدون فرخزاد- مجری تلویزیون، خواننده، آهنگساز و بازیگر- پیروز دوانی، نویسنده، مترجم و فعال سیاسی و محمد مختاری، شاعر و نویسنده، اشاره کرد.
همچنین افراد بسیاری از جمله فرج سرکوهی، نویسنده، ارسلان رضایی، منتفد و سلمان رشدی، نویسنده کتاب آیات شیطانی، مورد سوءقصد تروریستهای رژیم جمهوری اسلامی قرار گرفته اما جان سالم به در بردند. گرچه هیتوشی ایگاراشی، مترجم کتاب آیات شیطانی توسط اسلامگرایان و به فتوا و تحریک روحالله خمینی، رهبر وقت جمهوری اسلامی، کشته شد.